Er is geen noodzaak om nog vóór de verkiezingen van maart 2014 een besluit te nemen over de bouw van het Spuiforum. PvdA en D66 doen er verstandig aan om het nu voorliggende schetsontwerp van een alternatief voor het Spuiforum verder uit te laten werken. Over vijf maanden kan de dan nieuw gekozen volksvertegenwoordiging een gewogen besluit nemen over de nieuwe huisvesting voor het Nederlands Danstheater, het Residentieorkest en het Koninklijk Conservatorium.
Een column van Inge Vianen.

Opmerkelijke uitspraak PvdA

Begin deze maand liet de PvdA bij monde van Jos de Jong weten: “Voor het cultuurpaleis worden [..] nu nieuwe berekeningen gemaakt voor renovatie van het bestaande pand in plaats van nieuwbouw. Als we dat in het begin meteen goed hadden gedaan had dat tijd en geld kunnen schelen.” Dit is een opmerkelijke uitspraak, gezien het voorstel dat GroenLinks al in maart 2011 aan de gemeenteraad deed, namelijk om een onderzoek uit te voeren naar het ombouwen van de bestaande theaters en het vestigen van het Koninklijk Conservatorium in Wijnhaven II (de plek van de voormalige Ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken).

Op dat moment was de steun van de PvdA in geen velden of wegen te bekennen. Sterker nog, het idee van GroenLinks werd in maart 2011 door de wethouder afgedaan als niet ter zaken doende, omdat er een ontwikkelaar voor Wijnhaven II was met wie de gemeente in gesprek zou zijn. Eind juni van datzelfde jaar bleek echter dat de wethouder feitelijk onjuiste informatie had verstrekt: per brief laat hij dan weten dat het contract met de ontwikkelaar van Wijnhaven II op 1 januari 2011 al was verbroken en dat er in februari een exitgesprek plaats had. GroenLinks was ervan overtuigd dat, was de gemeenteraad in maart 2011 juist geïnformeerd, er draagvlak zou zijn geweest voor het onderzoeken van een alternatief voor het Spuiforum. Echter, toen GroenLinks de wethouder beschuldigde van het onvolledig informeren van de raad, verweet PvdA-er Jos de Jong, dat GroenLinks “spoken zag”. De PvdA wilde door op het voortgezette pad en zeker geen onderzoek naar een alternatief voor het Spuiforum.

Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald

Tweeënhalf jaar later heeft ook de PvdA-fractie begrepen dat het verstandig was geweest de oproep van GroenLinks en de stad niet te negeren. Onder zware druk van haar leden drong de PvdA er in juli 2013 daarom bij het college op aan dat er alsnog een alternatief uitgewerkt zou worden voor het Spuiforum. Op het niveau van een schetsontwerp weliswaar, maar toch. En wat blijkt nu in oktober 2013? Het alternatieve scenario kost 7 miljoen euro meer. Daaruit trekt het college de conclusie dat het Spuiforum significant goedkoper en beter is dan het alternatief. Maar daar valt wel een en ander op af te dingen. In 2009 had het toen gepresenteerde schetsontwerp van het Spuiforum namelijk een prijskaartje van 257 miljoen euro. Halverwege 2013 was het schetsontwerp uitgewerkt tot een voorlopig ontwerp en bleek dat het prijskaartje met meer dan 80 miljoen euro gedaald was. Er lijkt dus nog aardig wat geoptimaliseerd te kunnen worden aan schetsontwerpen. En dat zou ook heel goed kunnen gelden voor het schetsontwerp van het alternatief. Wie zegt, dat als dat wordt uitgewerkt tot een voorlopig ontwerp dit niet ook 80 miljoen euro in kosten daalt?

Saillant detail met grote gevolgen

Een saillant detail in de “Spuiforum-soap” is de berekening van de kosten van het alternatief. Daarin zijn namelijk de kosten opgenomen van een schadeclaim die ontwikkelaar Proper-Stok op de gemeente kan verhalen indien het alternatief gebouwd wordt op Wijnhaven II. De 7 miljoen verschil in bouwkosten worden daarmee vertroebeld. En het is precies die vertroebeling waar wethouder Norder op gekoerst heeft. Sinds begin 2011 trok hij zich op geen enkele manier iets aan van het voorstel van GroenLinks om te kijken naar een alternatieve huisvesting in de leegstaande ministeries op Wijnhaven II. Zelfs niet toen eind 2012 bleek dat 80% van de stad dit juist een goed plan vond. De wethouder ging zijn eigen gang en begin 2013 vond hij Proper-Stok bereid om een van de ministeries te gaan ontwikkelen. Een week nadat de actieve Haagse Architectengroep Dooievaar+ hun uitwerking van het alternatief aan de wethouder Norder en De Jong presenteerden, sloot het college met Proper-Stok een overeenkomst waarmee de ontwikkelaar het recht heeft om binnen tien jaar het lege ministerie achter de theaters te ontwikkelen waarin ook het conservatorium gehuisvest zou kunnen worden. En hoewel Proper-Stok geen directe plannen heeft met dat ministerie, geeft de overeenkomst deze ontwikkelaar het recht om een schadeclaim in te dienen bij de gemeente.

Voorstel aan de PvdA

En daar zit de PvdA nu mee in haar maag. Want hun wethouder zadelt de stad willens en wetens op met grote schadeclaims waarvan de precieze cijfers niet in de openbaarheid mogen komen, maar waarvan wel te zeggen valt dat ze het verschil in kosten tussen het alternatief en het Spuiforum vertroebelen. Tegelijkertijd ligt er een inhoudelijk onvoldoende uitgewerkt alternatief waardoor de vergelijking met het Spuiforum moeilijk te maken is. Zoals ook Laurens Jan Brinkhorst van D66 heeft gesteld, is met het vertrouwelijke gescharrel met het lege ministerie de schijn gewekt dat de renovatievariant feitelijk nooit een redelijke kans heeft gekregen. GroenLinks dringt daarom aan op een gewogen vergelijking waarbij in alle redelijkheid taakstellende optimalisaties worden aangegeven op het niveau van het voorlopig ontwerp zodat het goed te vergelijken is met het voorlopig ontwerp voor de het Spuiforum. Wij hopen op de steun van de PvdA. Zodat in maart 2014 een nieuw college een gewogen oordeel kan vellen over wel of niet een Spuiforum in Den Haag.