Sinds 2005 is Wim Willems hoogleraar sociale geschiedenis aan de Campus Den Haag van de Universiteit Leiden. Als speciale leeropdracht heeft hij de geschiedenis van Den Haag vanaf 1880 tot nu, met daarbij de nadruk op migratie en stadsgeschiedenis. Ook schrijft Willems sinds 2001 series voor AD/Haagsche Courant. Voorheen gingen die over zijn jeugd in Den Haag en over plekken in Den Haag waar geschiedenis aan verbonden is. Nu is hij bezig met een serie waarin hij op zoek gaat naar de Haagse identiteit.

Tekst: Martijn Schackmann



In samenwerking met het gemeentearchief organiseert Willems www.haagsespoorzoekers.nl waarvoor jongere geïnteresseerden de Haagse geschiedenis mee kunnen helpen optekenen door foto's en de bijbehorende verhalen te verzamelen bij oudere inwoners van de stad. In het voorjaar start Poolse Spoorzoekers, voor diegenen die een band hebben met Polen.



Waarom gaan de Haagse Spoorzoekers dit jaar op zoek naar Poolse sporen?

"Poolse spoorzoekers is gerelateerd aan het project "geef Polen een gezicht" van de website www.vijfeeuwenmigratie.nl van het Centrum voor Geschiedenis van Migranten. Die website is vóór een breed publiek, maar ook ván het publiek omdat dat zelf informatie over migratie naar Nederland kan toevoegen. Ik wil Poolse migranten die recent en in het verleden naar Nederland zijn gekomen een gezicht geven. Ik wil dat onder andere doen omdat de beeldvorming over hen, in de media en de politiek, totaal negatief is geworden, ze lijken de witte Marokkanen geworden te zijn."



Wat vindt u van de allochtonenstop die de VVD voor Den Haag had voorgesteld?

"Dat is onzin. Migratie laat zich niet reguleren maar hangt af van de arbeidsmarkt: als je goedkoper Chinezen kunt krijgen, dan komen hier meer Chinezen naar toe. Als de politiek immigratie wil beperken, dan ontstaat er een zwarte of grijze arbeidsmarkt waarin zaken niet goed geregeld zijn, omdat ze niet gecontroleerd worden. Je hebt nu een discussie in het Westland. Daar willen ze wel Polen en Midden- en Oost-Europeanen hebben voor werk, maar ze willen eigenlijk niet zorgen voor permanente huisvesting, want daarmee zou je aangeven dat je wilt dat die mensen blijven. Dat vind ik een hele vreemde houding van de samenleving. En op die manier ontstaan mensonterende omstandigheden met overbewoning en met uitzendbureaus die met straffen werken."



Waarom ziet Nederland zich niet als migrantenmaatschappij?

"Dat is gebrek aan historisch bewustzijn: we zijn het altijd geweest. Wat je altijd ziet in de geschiedenis is dat men probeert alleen de goede mensen binnen te halen. Maar dat is ongelooflijk ingewikkeld. Want als je de kansen aanbiedt, zoals werk of opleidingen, dan willen mensen daar gebruik van maken."



Waarom heeft de politiek problemen met migranten?

"Men weet niet hoe men met ze om moet gaan. Omdat men geen greep krijgt op de ontwikkelingen, gaat men zich richten op problemen en verschillen om die vervolgens uit te vergroten. De politiek zou zich echter moeten richten op zaken als de arbeidsmarkt, huisvesting, onderwijs en zorg. De sociaal-economische positie van mensen bepaalt veel meer of ze goed integreren dan culturele achtergrond."



Wat zijn, sociologisch gezien, de afgelopen jaren belangrijke politieke ontwikkelingen geweest?

"Het aantal ambtenaren is gehalveerd de afgelopen vijftien jaar. Mede daardoor is het welzijnswerk in Den Haag werkelijk gesloopt. En dat heeft geleid tot verweesdheid van de burger, die bijna nergens meer terecht kan. Men zou weer hulp moeten kunnen krijgen in stadsdeelkantoren bij het invullen van formulieren. En men moet op de hoogte gesteld worden van die mogelijkheid, want veelal zijn die voorzieningen er op één of andere manier wel, maar weet men niet dat men er gebruik van kan maken. Door de bezuinigingen zijn er geen plaatsen meer waar men elkaar kan ontmoeten. Vandaar dat je dingen hebt als 'week van de ontmoeting', of 'week van de dialoog', en buurtfeestjes. Maar dat is om er nog íets aan te doen, terwijl dat institutioneel gedaan zou moeten worden. Enerzijds richt de overheid zich dus teveel op verschillen tussen mensen, terwijl er anderzijds geen plaatsen gecreëerd worden waar men samen kan komen."



Hoe kun je mensen weer samenbrengen?

"Je moet gelegenheden creëren waar mensen uit kunnen gaan en kunnen recreëren. In Ypenburg en Wateringseveld zie je dat bijvoorbeeld veel te weinig. Bioscopen zou je niet alleen in het centrum van Den Haag moeten hebben. Het aantrekkelijke van een stad is dat je er veel verschillende leefstijlen en subculturen hebt. Dat maakt dat je er niet de sociale controle hebt zoals je die vaak ziet op het platteland en vroeger in buurten. Veel Marokkaanse jonge vrouwen maken daar bijvoorbeeld gebruik van, door bijvoorbeeld een opleiding te volgen. Een voorbeeld is de Haagse Hogeschool, waar allemaal jongeren met verschillende achtergronden samenkomen."



U bent dus tegen de afbraak van de studiebeurs?

"Natuurlijk. Ik heb als arbeiderskind naar de universiteit kunnen gaan door die beurs. Die mogelijkheid moet er zijn voor iedereen: voor arbeiderskinderen maar bijvoorbeeld ook voor kinderen van immigranten. Dát zorgt voor emancipatie en integratie."



Ben je ongeveer tussen de 18 en 38 jaar? En wil je de geschiedenis van Poolse migranten in Den Haag en omgeving mee helpen optekenen? Dan kun je je nog beperkte tijd opgeven voor Poolse Spoorzoekers, via www.vijfeeuwenmigratie.nl.

Je kunt ook heel het interview met Wim Willems beluisteren via YouTube (zie hieronder) of je kunt het volledige bestand downloaden (via archive.org). Dit zijn de onderwerpen die worden behandeld:



00:00 Wat doet Wim Willems precies

04:03 Financiering en Haagse spoorzoekers

06:51 Poolse spoorzoekers

13:19 Hoe geven de persoonlijke geschiedenissen van individuele Polen een beeld van die groep

17:36 Allochtonenstop voor Den Haag

19:55 Expats in Den Haag

22:21 Moet de economie de migratie regelen

29:32 Verschil tussen de werkelijkheid van migratie en hoe de politiek en de Nederlander er tegenaan

kijken

43:15 Terugtrekkende overheid heeft geleid tot wat Fortuyn noemde de verweesde burger

50:54 Hoe moeten mensen samen gebracht worden

53:59 Wat is, sociologisch gezien, een stad

58:36 De afbraak van de beurs

59:51 Nog even over de verweesde burger