Sinds januari 2013 werd de Sacramentskerk in de Vogelwijk gekraakt ten behoeve van een groep uitgeprocedeerde asielzoekers. Een maand geleden kregen de asielzoekers te horen dat ze per 1 september moesten vertrekken. Maandag heeft het grootste gedeelte van de asielzoekers de kerk verlaten zonder weerstand te bieden. Een kleine groep weigerde in eerste instantie te vertrekken, maar zij zijn dinsdag uiteindelijk onder politiebegeleiding vertrokken. GroenLicht bezocht de Sacramentskerk op 21 augustus toen die nog door de asielzoekers werd gebruikt en sprak met verschillende betrokkenen.

In de kerk zijn er tussen alle slaapplaatsen op veel plekken houten schotten geplaatst en soms lakens opgehangen om voor de bewoners nog enige vorm van privacy te creëren. Omdat de vluchtelingen geen werkvergunning hebben, mogen ze niet werken. Afgezien van het verrichten van wat werkzaamheden in en rondom de kerk, zijn de mogelijkheden voor een zinvolle dagbesteding zeer beperkt. In het midden van de ruimte staan een aantal tafels, een televisie en een pingpongtafel. Ook in deze tijd van het jaar is het er niet bepaald warm. De ruimte is erg donker en er zijn weinig tot geen mogelijkheden voor ventilatie.

Recht op Bestaan is een initiatief dat in 2012 door een groep asielzoekers is gestart, met het doel aandacht te vestigen op het harde Nederlandse vluchtelingenbeleid en de leefomstandigheden van asielzoekers die op diverse plaatsen in het land verblijven. Buurtbewoner Bernhard Karimi werd na een bezoek aan de kerk getroffen door de leefomstandigheden van de bewoners en besloot zich voor Recht op Bestaan in te gaan zitten. Hij houdt zich met name bezig met alle organisatorische werkzaamheden en fungeert als woordvoerder.
Volgens Karimi is het niet-sluitende asielbeleid de belangrijkste oorzaak voor de situatie van de kerkbewoners: “In het bestuursakkoord tussen Rijk en gemeenten is besloten dat de gemeenten geen opvang voor uitgeprocedeerden mogen aanbieden en dat het Rijk ervoor zorgt dat de uitgeprocedeerden daadwerkelijk het land verlaten. Het laatste is niet altijd gebeurd. Er blijven altijd vluchtelingen over die niet uitzetbaar zijn. Omdat het land van herkomst niet meewerkt, zoals bij voorbeeld Irak, of omdat vluchtelingen zelf alles eraan doen om een uitzetting onmogelijk te maken. Het Rijksbeleid koestert de illusie dat door maatregelen de groep van niet-uitzetbare vluchtelingen verdwijnt, maar de werkelijkheid blijft weerbarstig”.

In de kerk verblijven ongeveer 65 mannen, voornamelijk van Irakese afkomst, maar ook uit Egypte en Afghanistan. Ze roeien in ieder opzicht met de riemen die ze hebben en leven van dag tot dag. Het niet kunnen werken, terwijl je dat wel graag wilt en er prima toe in staat bent, is voor sommigen zeer frustrerend. De manier waarop de overheid de uitgeprocedeerde asielzoekers in onzekerheid laat, zit ze misschien nog wel het meeste dwars. Karimi: “Jarenlang in een situatie van onzekerheid te wachten zonder enige mogelijkheid tot ontplooiing of ontwikkeling is slopend. Je ziet veel van de asielzoekers wegkwijnen." 

Gelukkig zijn er nog buurtbewoners die zich inzetten voor de bewoners van de vluchtkerk. Zo is er een vaste groep die een keer per week voor de asielzoekers kookt en verschillende mensen in de wijk stellen regelmatig hun douche ter beschikking. Vrijwilliger Krijn van der Plas begeleidt mensen naar medische hulpverlening. Hij gaat met mensen die bepaalde klachten hebben naar een huisarts van Medicor, die ze indien nodig doorverwijst. 

Een groep bewoners van de Vogelwijk heeft bij de gemeente verschillende malen aangedrongen op het zoeken naar een andere, meer geschikte locatie voor de huisvesting van de vluchtelingen.

VluchtelingenWerk heeft regelmatig contact met de gemeente en andere betrokkenen. Ilona Quaak, van VluchtelingenWerk Den Haag: "De gesprekken die met hen gevoerd zijn, zijn gericht op het vinden van een oplossing die voor iedereen aanvaardbaar is. VluchtelingenWerk wil graag beschikbaar blijven voor de bewoners die behoefte hebben aan juridisch advies."

De Parochie De Vier Evangelisten, die onder het Bisdom Rotterdam valt, is de eigenaar van de Sacramentskerk. Vanaf het begin is het bisdom geen voorstander geweest van het verblijf van de vluchtelingen in de kerk. Woordvoerster Daphne van Roosendaal: "Wij concentreren ons op de veiligheid van de asielzoekers. De elektriciteitsvoorziening die er was toen het gebouw werd gekraakt, is in stand gehouden en in opdracht van de kerk waar nodig gerepareerd. De situatie is verre van ideaal. Het kerkgebouw heeft naar haar aard en inrichting nooit de mogelijkheid om zoveel mensen veilige huisvesting te bieden. Het perspectief voor de asielzoekers, voorbij de situatie in het kerkgebouw, vraagt de inzet van de burgerlijke overheid, om tot menswaardig beleid te komen, met de ondersteuning die daarbij hoort."

Op aandringen van onder anderen Inge Vianen en Henk Baars van Stek (Stichting voor Stad en Kerk) is het bisdom eerder dit jaar akkoord gegaan met een onderzoek naar de defecte elektriciteitsvoorzieningen in de kerk. Dit onderzoek is ook uitgevoerd, de elektriciteitsvoorzieningen zijn gerepareerd en er zijn een andere kleine verbeteringen doorgevoerd.
De elektriciteitsvoorzieningen zijn echter nog steeds te beperkt voor de hoeveelheid mensen die er nu verblijft. Baars: “Na het onderzoek is er ook geen enkele vorm van overleg meer geweest tussen het bisdom en andere betrokken partijen. Verder heeft het bisdom geen initiatieven genomen om de kerk aan alle wettelijke veiligheidseisen te laten voldoen."

De Sacramentskerk is in het najaar van 2013 onder voorwaarden verkocht aan de Rijswijkse projectontwikkelaar Kavel Vastgoed, die het gebouw wil slopen voor nieuwbouw. De asielzoekers zijn nu uitgeweken naar de door de gemeente aangeboden locatie in de Zilverstraat. In tegenstelling tot wat hierover voorheen in de media werd gecommuniceerd, was de hoofdreden voor de vluchtelingen om deze af te wijzen niet dat deze niet aan hun eisen zou voldoen. Hun voornaamste bezwaar lag in het feit dat ze hier maar tot 1 november kunnen blijven, omdat dit de winteropvang voor daklozen is. 
Het onderkomen is beter dan niets, maar twee maanden is een relatief korte periode en als er dan nog geen besluit genomen is, belanden de asielzoekers opnieuw in dezelfde situatie.  De gemeente geeft aan op dit moment niets te kunnen doen totdat staatssecretaris Teeven een concrete beslissing neemt met betrekking tot het lot van de in de kerk verblijvende vluchtelingen.
Zo blijven de asielzoekers in onzekerheid verkeren. Dit is niet hoe er met zo'n kwetsbare groep mensen hoort te worden omgegaan. Hopelijk komt er binnenkort meer zekerheid over meer concrete en vooral meer positieve vooruitzichten.

Door: Chantal Forêt van GroenLicht (eindredactie Martijn Schackmann)