Wat een eer om vandaag op 1 mei 2023 hier te mogen spreken en met jullie samen te zijn op deze bijzondere dag. We staan stil bij de historische overwinningen van werkenden die zich in de vakbeweging organiseren. Ze maakten een einde aan onrecht dat toen normaal leek, en behaalden verworvenheden zoals de achturige werkdag die wij nu niet meer uit ons leven kunnen wegdenken.We staan ook stil bij het feit dat deze historische strijd helaas nog lang niet is gestreden. Integendeel: door de jarenlange neoliberale wind staan werknemersrechten meer dan ooit onder druk.
Zowel tijdens mijn werk als arbeidsdeskundige en als raadslid voor GroenLinks word ik er constant aan herinnert dat we moeten blijven strijden voor humane en sociale arbeidsomstandigheden.Nederland is onmiskenbaar een welvarend land; uit onderzoeken komt steeds naar voren dat de meeste mensen gelukkig zijn met hun leven. Maar dat er tegelijkertijd sprake is van groeiende onzekerheid, toenemende ongelijkheid, verschillen in de mate waarin de mensen meedelen in de economische groei en een onderhuids maatschappelijk ongenoegen.
Voor ruim 1 miljoen mensen staat de bestaanszekerheid onder druk. Ook de werkende armen staan in de rij bij de voedselbank. De flexibilisering is extreem doorgeslagen, jongeren en praktisch geschoolden zijn vaker hiervan de dupe. Een vast contract is steeds meer een luxe. Flexibele arbeidsrelaties gaan gepaard met een baan- en inkomensonzekerheid.
Deze onzekerheid leiden vaak tot verminderd welzijn, meer stress en psychische problemen. Werkenden met een flexibel contract hebben ook vaker dan vaste werknemers te maken met ongunstige fysieke en psychosociale arbeidsomstandigheden. Zij lopen eerder het risico op gezondheidsklachten en mogelijk uitval. Een ander risico bij flexibele arbeidsrelaties is op het terrein van de sociale zekerheid. Doordat een vaste werkgever ontbreekt, wordt terugkeer naar werk na langdurige ziekte of na arbeidsongeschiktheid bemoeilijkt. Ook wordt het volgen van een cursus of scholing bemoeilijkt en blijft men in een uitzichtloze positie. Want wij zijn ervan uitgegaan dat een ieder zelfredzaam is. Ook de groep arbeidsmigranten worden uitgebuit en verkeren in mensonterende omstandigheden, die in de 19e eeuw niet zouden misstaan. Dit gebeurd juist ook in Den Haag, waar naar schatting 60.000 arbeidsmigranten wonen.
De strijd wordt onder druk van de stijgende inflatie en hoge energieprijzen, zichtbaarder dan ooit gevoerd. Door de ongeremde honger naar winst van CEO’s en aandeelhouders worden juist de mensen die het geld verdienen en de boel draaiende houden steeds meer uitgeknepen. De mensen in de distributiecentra, de conducteurs, pakketjesbezorgers en de verplegers. Steeds meer werk, voor steeds minder zekerheden, steeds minder geld aan het einde van de maand. Dat is onacceptabel.
Om de krapte op de arbeidsmarkt aan te pakken worden vrouwen aangemoedigd om meer uren te gaan werken.Dat klinkt allemaal leuk en aardig, maar men negeert het feit dat vrouwen nog steeds het overgrote deel van de onbetaalde arbeid dragen in de vorm van zorg aan het gezin en naasten.
De onvrede groeit. Steeds werkenden organiseren zich en leggen het werk neer om echte waardering en een eerlijke beloning op te eisen. De stakingen bij de `albertheijn, waar fulltimers, parttimers en arbeidsmigranten voor het eerst zij aan zij staan, waren een tijd gelden ondenkbaar.
De geschiedenis herhaald zich: de arbeidersbeweging is terug. Maar de politiek loopt achter en het is aan ons als `GroenLinks en PvdA om die beweging te versterken. We moeten ons samen op deze 1 mei realiseren: de klassenstrijd is springlevend. Wij moeten ons bij die strijd voegen en aan de basis staan voor een nieuwe tijd. Een tijd waarin niet de winst maar de rechten van gewone mensen centraal staan. Waarin niet aandeelhouders, maar de werkende het voor het zeggen hebben. Een tijd waarin solidair weer normaal is.
Dank jullie wel!
